Po mieczu czy po kądzieli?

Z wieloma członkami staropolskiej rodziny jesteśmy już za pan brat, ale wciąż brakuje nam kilku osób, które dopełniłyby swoją obecnością nasze zacne grono. W języku polskim wykształcił się szereg osobnych nazw dla rozmaitych relacji. Wspominaliśmy już kilka razy, jak istotne jest pamiętanie o tym, z której strony wywodzi się poszczególna osoba, ale nie napisaliśmy do tej pory, z czego wynika ten fakt. Nasze dzisiejsze określenia wynikają w dużej mierze z ekonomizacji języka i chęci ułatwienia sobie życia, ale również z tego, że nie zwracamy uwagi na to, jakiej krwi byłaby nasza stryjenka Marysia, czy kuzyn Tomek. Nasi przodkowie stawiali ogromny nacisk na ten fakt i w ten sposób utworzyli dwa podziały, czyli na linię wstępnych po ojcu, czyli po mieczu i po matce, czyli po kądzieli. Najprościej tłumacząc na przykładzie, rodzice męża, czyli nasz świekier i świekra byli po mieczu, a para rodziców żony, czyli teściowie, są po kądzieli. Dzięki takiemu podziałowi, oczywista była pozycja każdego w rodzinie i komu nadać odpowiedni tytuł, czy komu zapisać spadek. Najistotniejsze były relacje po stronie męża, ojca- tam pozostawały prawa rodowe i nazwisko. Zamiast określeń po mieczu i po kądzieli można też używać określeń ojczysty (macierzysty) lub ze strony ojca (matki). Wszystkich męskich przodków cały czas po mieczu nazywa się linią męską (patrylinearną), a wszystkie kobiety cały czas po kądzieli – linią żeńską (matrylinearną). Wykształcenie się tych konkretnych określeń jest dość logiczne. Od pradawnych czasów mężczyzna kojarzony był z bronią, z mieczem. To w jego nadprzyrodzone siły wierzono podczas zwycięstw, ale służył nie tylko do walki, ale i do zawierania pokoju. Z kolei od zarania dziejów kobietom przypisywano kądziel.  Kądziel był pękiem lnu lub wełny, którym przędło się na kołowrotku czy wrzecionie.Ponieważ to zajęcie przypisane było tylko kobietom, kądziel stała się symbolem pracy w domu, a później przenośnie linii żeńskiej w rodzinie.